Chuẩn bị cho chuyến thăm này của Chủ tịch Quốc hội Mi- an – ma, chúng tôi xin có một số thông tin vắn tắt giới thiệu về Mi- an – ma và tình hình quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Mi – an- ma trong thời gian gần đây giới thiệu tới bạn đọc.

        Mi-an-ma là một quốc gia nằm ở Đông Nam Á, có biên giới chung với Trung Quốc (2.185 km), Lào (235 km), Thái Lan (1.800 km), Ấn Độ (1.463 km), và Băng-la-đét (193 km) và bờ biển dài 2.276 km với biển An-đa-man (Andaman) và Vịnh Ben-gan (Bengal). Miamar  có dân số là 51,4 triệu (năm 2014); diện tích là 676.577 km² với khí hậu khô nóng, có 2 mùa: mùa mưa và mùa khô. Về tài nguyên thiên nhiên của Mi –an- ma  rất giàu có, với hơn 50% diện tích là rừng, mỗi năm Mi-an-ma cung cấp cho thế giới khoảng 40 triệu m³ gỗ, trong đó có 30% là gỗ tếch (chiếm 75% lượng gỗ tếch xuất khẩu của thế giới). Về đá quý, Mi-an-ma tự hào với vị trí cao nhất trong các nước Châu Á sản xuất đá quý với sự đa dạng về thể loại. Mi-an-ma cũng dồi dào các khoáng sản khác như vàng, sắt thép và đồng; có trữ lượng dầu và khí tự nhiên rất lớn, đứng thứ 10 trên thế giới với trữ lượng dầu khoảng 3,2 tỷ thùng và khí ước tính 89,7 nghìn tỷ m³.

- Ngày 08/11/2015, Myanmar đã tổ chức Tổng tuyển cử bầu quốc hội mới, hoàn tất bước cuối trong lộ trình 7 bước xây dựng đất nước được bắt đầu triển khai từ đầu năm 2003.[1] Kết quả: NLD giành thắng lợi lớn vang dội, chiếm 255/327 ghế Hạ viện được đưa ra bầu (77,9%), 135/168 ghế Thượng viện (80,3%) và 497/644 ghế Nghị viện bang/vùng (77,1%). Ngày 30/3/2016, Tổng thống và 02 Phó Tổng thống mới cùng toàn bộ nội các Myanmar đã tuyên thệ nhậm chức tại Quốc hội, chấm dứt quá trình chuyển giao quyền lực kéo dài 144 ngày kể từ tổng tuyển cử (tháng 11/2015). Hầu hết thành viên nội các mới của Myanmar và thủ hiến vùng/bang đều là người của đảng NLD. Bà Aung San Suu Kyi hiện nắm giữ 3 vị trí quan trọng là Cố vấn Nhà nước, Bộ trưởng Ngoại giao, Bộ trưởng Văn phòng Tổng thống. 

 - Tình hình an ninh Myanmar cũng có những bước phát triển mới tích cực. Ngày 15/10/2015, Chính phủ Myanmar và 8 tổ chức vũ trang dân tộc thiểu số đã ký Thỏa thuận Ngừng bắn toàn quốc (NCA), mở đường cho một thoả thuận chính trị lâu bền tiến tới kết thúc tình trạng xung đột kéo dài tại Myanmar từ năm 1946. Ngày 12/1/2016, Hội nghị hòa bình liên bang chính thức khai mạc tại Thủ đô Nay Pyi Taw, với sự tham gia của đại diện Chính phủ, Quốc hội, Quân đội, 8 nhóm vũ trang sắc tộc, các chính đảng và một số thành phần khác. Hội nghị tập trung vào giải quyết các vấn đề chính trị nhằm chấm dứt xung đột vũ trang và xây dựng hòa giải dân tộc. Tuy nhiên, vẫn còn một số nhóm vũ trang chưa ký thỏa thuận ngừng bắn, trong đó có một số nhóm lớn hoạt động ở phía Bắc Myanmar

-  Kinh tế Myanmar gần đây phát triển mạnh mẽ nhờ các chính sách cải cách về kinh tế; mở cửa một số lĩnh vực lớn như ngân hàng, hàng không, viễn thông; khuyến khích đầu tư nước ngoài; tăng cường vai trò khu vực tư nhân; đẩy mạnh đầu tư nông nghiệp, công nghiệp chế biến. GDP của Myanmar 3 năm gần đây tăng liên tục ở mức 8% mỗi năm; FDI tăng 25% mỗi năm (năm 2015 thu hút 9,5 tỷ USD vốn FDI đăng ký); kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 24 tỷ USD (2015); du lịch tăng mạnh (năm 2015 tăng 300% so với năm 2013, đạt 3 triệu lượt khách).

Chính sách phát triển kinh tế cũng có nhiều điểm mới, với các nội dung lớn: (i) Quản lý tài chính công minh bạch; giảm thuế nhưng tăng diện đánh thuế; giao quyền độc lập thực sự cho Ngân hàng Trung ương; (ii) Khuyến khích đầu tư nước ngoài phù hợp với chuẩn mực quốc tế cao nhất; hợp tác kinh tế vì lợi ích chung, bền vững, dài hạn; (ii) Xây dựng hạ tầng cơ sở về giao thông, điện, thông tin hiệu quả; (iv) Phát triển lĩnh vực nông nghiệp hiện đại, giải quyết công bằng tranh chấp đất đai; xây dựng luật lệ minh bạch trong bảo vệ và chuyển giao đất nông nghiệp; thông qua phát triển nông nghiệp để hỗ trợ lĩnh vực dịch vụ, công nghiệp và đẩy mạnh xuất khẩu; (v) Khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên vừa phải và hiệu quả để tránh hậu quả về môi trường; đảm bảo các dự án khai khoáng được hoạch định minh bạch, công khai, sử dụng lãi thu được cho việc phát triển dài hạn quốc gia.

- Về đối ngoại: Trong cương lĩnh trước bầu cử của NLD, chính sách đối ngoại của nước Myanmar mới gồm 4 điểm cơ bản: (i) Theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập và chủ động, thiết lập các mối quan hệ chính trị hữu nghị và gần gũi; giữ vững các giá trị dân chủ thực sự khi xử lý các vấn đề quốc tế phát sinh; (ii) Xác lập và xây dựng quan hệ hợp tác với các nước thông qua các liên doanh kinh tế vì mục đích chung. Hợp tác vì lợi ích của khu vực; (iii) Xây dựng quan hệ gần gũi, chặt chẽ với Liên Hiệp quốc, WB, IMF và các tổ chức tương tự; (iv) Đề cao vai trò của các tổ chức chính trị dân sự trong quan hệ với Cộng đồng quốc tế. 

Phát biểu tại cuộc gặp Ngoại giao đoàn tại Myanmar (22/4/2016), Bộ trưởng Ngoại giao bà Aung San Suu Kyi (ASSK) nhấn mạnh thêm các điểm lớn trong chính sách đối ngoại là coi trọng truyền thống, chính sách trung lập và hữu nghị rộng rãi; coi trọng quyền con người, xem đây là cơ sở để xây dựng quan hệ với các quốc gia khác; coi trọng giao lưu nhân dân; tôn trọng khác biệt, tìm kiếm hài hòa trong đa dạng; cởi mở hơn trong quan hệ với láng giềng và quốc tế; đề cao vai trò Liên hợp quốc, giải quyết các vấn đề qua thương lượng và thiện chí; coi trọng vai trò quan hệ cá nhân trong ngoại giao.

Trên thực tế, Chính phủ mới của Myanmar đã tích cực và khéo léo triển khai mạnh chính sách đối ngoại mới. Myanmar đã đón nhiều đoàn quan trọng như Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc, Ý, Canada, Nhật Bản, Thái Lan. Các nước đều tỏ mong muốn đẩy mạnh quan hệ với Myanmar, ủng hộ và giúp đỡ Myanmar ổn định và phát triển kinh tế. Tổng thống Myanmar và bà ASSK chọn Lào là nước thăm đầu tiên (ngày 06/5/2016), thể hiện coi trọng quan hệ láng giềng và hợp tác ASEAN.

       VỀ QUAN HỆ VIỆT NAM - MI-AN-MA

1. Ngày thiết lập quan hệ Ngoại giao với Việt Nam: 28/5/1975.

2. Mi-an-ma có quan hệ rất sớm với ta. Năm 1947, ta đặt Cơ quan thông tin tại Yangon, sau được nâng cấp lên thành Cơ quan đại diện chính phủ (1948). Chính phủ và nhân dân Mi-an-ma luôn dành cho nhân dân Việt Nam sự ủng hộ trong hai cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay. Sau khi ta giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, hai nước đã nâng quan hệ Tổng Lãnh sự lên quan hệ ngoại giao cấp Đại sứ (28/5/1975). Hai nước đã thành lập Hội Nghị sỹ hữu nghị Việt Nam – Myanmar và Hội Nghị sỹ hữu nghị Myanmar – Việt Nam (6/2013). Ta  thành lập Hội Hữu nghị Việt Nam – Myanmar (8/2014). Năm 2015, hai bên cũng đã có nhiều hoạt động kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (28/5/1975-28/5/2015); tổ chức Kỳ họp lần thứ 8 Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương Việt Nam – Mi-an-ma (từ ngày 28-29/5/2015 tại Mi-an-ma).

Hai bên tăng cường các chuyến thăm và tiếp xúc của Lãnh đạo cấp cao hai nước: Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng thăm Mi-an-ma dự Hội nghị cấp cao ASEAN (05/11/2014), dự Hội nghị cấp cao CLMV, ACMECS (6/2015); Chủ tịch Quốc hội Mi-an-ma Shwe Mann thăm chính thức Mi-an-ma (9/2014); Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan thăm song phương Mi-an-ma (3/2015); Phó Thủ tướng, BTNG Phạm Bình Minh đồng chủ trì họp Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương Việt Nam-Mi-an-ma (5/2015); Chủ tịch Ủy ban TW Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân thăm Mi-an-ma (3/2015); Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thăm Miamar cuối tháng 9/2016, Tổng thống Mi – an – ma thăm  Việt Nam tháng 10/2016...và trao đổi nhiều đoàn cấp bộ, ngành, chính phủ giữa hai nước. Đáng chú ý, sau khi Mi-an-ma có Chính phủ mới, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã gặp Tổng thống mới của Bạn bên lề Hội nghị cấp cao kỷ niệm ASEAN-Nga tại Sochi, Liên bang Nga (5/2016); Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thăm chính thức Mi-an-ma và dự Hội nghị AIPA-37; Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam thăm Mi-an-ma và dự Hội thảo du lịch “Bốn Quốc gia – một điểm đến” (7/2016). Bộ Ngoại giao cũng đã cử đoàn của Thứ trưởng Ngoại giao Vũ Hồng Nam thăm Mi-an-ma (5/2016) và có cuộc gặp với Bộ trưởng Ngoại giao bà ASSK. Bà Aung San Suu Kyi chia sẻ Việt Nam – Mi-an-ma xa về địa lý nhưng gần gũi về quan hệ; trân trọng mối quan hệ đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và cha bà là Tướng Aung San xây dựng;  bày tỏ hài lòng về sự phát triển tốt đẹp trong quan hệ hai nước; cảm ơn lời mời của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh và hứa sẽ thu xếp sang thăm Việt Nam vào thời điểm thuận tiện.

Hai nước tiếp tục thúc đẩy, duy trì các cơ chế hợp tác song phương như Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song, Tiểu ban hỗn hợp về thương mại, Tham khảo chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao…Tháng 5/2015, hai nước đã tổ chức thành công Kỳ họp lần thứ 8 Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương Việt Nam – Mi-an-ma tại Thủ đô Nay Pyi Taw. Hai bên nhất trí tổ chức Kỳ họp lần thứ 9 Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương Việt Nam-Mi-an-ma vào năm 2017 tại Việt Nam.

Về quốc phòng, an ninh: Hai nước đã triển khai hiệu quả cơ chế đối thoại an ninh cấp Thứ trưởng giữa Bộ Công an Việt Nam và Bộ Nội vụ Mi-an-ma, trao đổi thông tin và hợp tác trong khuôn khổ Hiệp định phòng chống tội phạm; tiếp tục trao đổi đoàn quan chức quốc phòng cấp cao, phối hợp trong các cơ chế ASEAN như ADMM, ADMM+…, hợp tác đào tạo. Ta đang thúc đẩy xây dựng cơ chế Đối thoại chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng theo Hiệp định hợp tác quốc phòng đã ký năm 2011.   

Về hợp tác kinh tế: Trong những năm qua, hai bên tiếp tục duy trì 12 lĩnh vực hợp tác ưu tiên^[2] (nêu trong Tuyên bố chung nhân chuyến thăm Mi-an-ma của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng tháng 4/2010). Đến hết tháng 6/2016, Việt Nam là nước đầu tư lớn thứ 10 tại Mi-an-ma với 11 dự án được cấp phép, tương ứng tổng vốn FDI là 693,3 triệu USD. Về thương mại, tính đến hết tháng 7/2016, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 299 triệu USD, tăng 15,9% so với cùng kỳ năm 2015. Một số dự án có tiếng vang và tạo dựng được hình ảnh như Trung tâm phức hợp Hoàng Anh Gia Lai tại Yangon, chi nhánh BIDV, hợp tác thăm dò dầu khí. Bên cạnh đó, Tập đoàn Viettel trở thành đối tác nước ngoài được chọn để đàm phán các công ty Mi-an-ma thành lập Công tác khai thác dịch vụ viễn thông tại Mi-an-ma. 

Hợp tác trên các lĩnh vực khác như nông nghiệp, dầu khí, du lịch, viễn thông, văn hóa tiếp tục được củng cố, tăng cường.  

   Hợp tác giữa hai nước trên các diễn đàn khu vực và quốc tế, đặc biệt là trong khuôn khổ ASEAN tiếp tục có những kết quả tích cực. Đặc biệt trong năm 2014, khi Mi-an-ma đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN, hai bên đã cùng các nước thành viên ASEAN khác tích cực tham vấn, chia sẻ và phối hợp quan điểm, lập trường về tất cả những vấn đề quan trọng của ASEAN như vấn đề Biển Đông, vấn đề xây dựng Cộng đồng ASEAN và Tầm nhìn ASEAN sau năm 2015, vai trò trung tâm của ASEAN, tăng cường quan hệ với các bên đối tác của ASEAN. Trong một số hội nghị gần đây, Mi-an-ma cũng chủ động thể hiện quan ngại về vấn đề Biển Đông và có quan điểm gần với quan điểm chung của ASEAN.