Nhà Trưng bày lưu niệm
Địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Ngọc Vừng thuộc xã Ngọc Vừng, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, là nơi ghi dấu sự kiện Bác Hồ về thăm đảo Ngọc Vừng ngày 12 tháng 11 năm 1962.
Nhằm kiểm tra tình hình thực tế, động viên kịp thời những thành tích đạt được của quân dân các dân tộc Quảng Ninh, đặc biệt là quân dân các dân tộc sinh sống và bảo vệ vùng biên giới hải đảo tiền tuyến phía Bắc Tổ quốc. Ngày 12 tháng 11 năm 1962, Bác Hồ cùng với một số đồng chí Lãnh đạo Trung ương Đảng đã đi máy bay từ thủ đô Hà Nội ra thăm cán bộ, đảng viên, đơn vị bộ đội và bà con các dân tộc sinh sống và làm nhiệm vụ trên đảo Ngọc Vừng.
Bác đã nói chuyện, căn dặn về sự cần thiết phải làm giàu kinh tế trên đảo như cấy lúa, trồng khoai, trồng cây, đánh cá...; săn sóc sức khỏe, chữa bệnh cho dân, dạy học cho các cháu, nâng cao đời sống mọi người ở trên đảo. Bác đặc biệt căn dặn: Bộ đội và nhân dân phải đoàn kết, bộ đội phải giúp đỡ nhân dân xây dựng hợp tác xã. Nhân dân phải giúp bộ đội chiến đấu, phục vụ chiến đấu. Trước khi chia tay đồng bào, các chiến sỹ bộ đội sinh sống làm nhiệm vụ và đóng quân trên đảo Ngọc Vừng, Bác đã trồng cây đa Lưu niệm.
Để ghi nhớ sự kiện trên, quân và dân trên đảo Ngọc Vừng đã cho xây dựng các công trình tưởng niệm Bác phía sau gốc cây đa Bác trồng và cây đa Bác đứng nói chuyện với quân và dân đảo Ngọc Vừng để thể hiện tấm lòng biết ơn của quân đội và nhân dân ta đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh trên vùng biên giới biển đảo Đông Bắc của Tổ quốc.
Di tích gồm 02 khu vực chính: (1) Khu vực sân đáp máy bay trực thăng là khu vực Bác Hồ đặt dấu chân đầu tiên đến đảo Ngọc Vừng. (2) Khu vực xây dựng các công trình lưu niệm Bác Hồ (khu vực Doanh trại bộ đội cũ nơi Bác vào thăm và nói chuyện với nhân dân trên đảo Ngọc Vừng) gồm: Cổng vào (kiểu tam quan); Nhà trưng bày, lưu niệm; Nhà bia; Hồ bán nguyệt, khuôn viên cây xanh và các công trình phụ trợ khác.
Di tích địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Ngọc Vừng
Hàng năm, vào ngày 12 tháng 11 tại di tích, bộ đội và Ủy ban nhân dân xã Ngọc Vừng thường tổ chức mít tinh ôn lại sự kiện lịch sử trọng đại năm xưa, làm lễ dâng hương tưởng nhớ Bác và làm lễ báo công với Bác. Ngoài ra, vào những ngày lễ lớn hàng năm của đất nước, ngày Tết nguyên đán cổ truyền của dân tộc, quân dân các dân tộc sinh sống và làm việc trên đảo Ngọc Vừng vẫn thường xuyên đến thắp hương tưởng niệm Bác.
Đặc biệt, vào những năm chẵn, Ủy ban nhân dân huyện Vân Đồn chỉ đạo Ủy ban nhân dân xã Ngọc Vừng thường kết hợp với đơn vị bộ đội tổ chức lễ hội lớn vào 02 ngày 11 - 12/11. Vào ngày này, ngoài việc tổ chức mít tinh làm lễ dâng hương tưởng niệm Bác, còn có tổ chức các buổi thi đấu thể dục thể thao như bóng đá, bóng chuyền,... liên hoan văn nghệ quần chúng với sự tham gia của tất cả các tổ chức đoàn thể, trường học, các chiến sỹ bộ đội, nhân dân các dân tộc và các cơ quan kinh tế đóng trên địa bàn huyện, xã. Các tiết mục văn hóa, văn nghệ thường được dàn dựng công phu với những nội dung nhớ về Bác, có kết hợp tình quân dân thắm thiết.
Với hiện trạng thực tế còn lưu giữ được, địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Ngọc Vừng có giá trị về mặt lịch sử là nơi lưu niệm danh nhân. Thể hiện sự quan tâm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào, lãnh thổ vùng biển đảo nói chung cũng như với nhân dân đảo Ngọc Vừng, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh nói riêng. Đồng thời cũng thể hiện tầm nhìn chiến lược của Bác đối với vị trí chiến lược, vai trò, tiềm năng, lợi thế của biển đảo Việt Nam. Đặc biệt thể hiện lòng biết ơn của quân dân các dân tộc sinh sống và làm việc trên đảo Ngọc Vừng với Bác.