Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 9/3/2018 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững” đến nay Quảng Ninh đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của tỉnh. Kiên định với quan điểm văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, là động lực phát triển bền vững đất nước; văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội, Quảng Ninh đã tập trung xây dựng và phát triển văn hóa toàn diện, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, mang lại hạnh phúc cho nhân dân.
Chăm lo, đầu tư xứng tầm
Văn hóa Quảng Ninh được hình thành bởi sự kết hợp hài hòa những tinh hoa văn hóa truyền thống và văn hóa hiện đại gắn với truyền thống “kỷ luật và đồng tâm” của công nhân Vùng mỏ. Những vốn văn hóa quý giá, riêng có này luôn được tỉnh trân trọng bảo tồn và phát huy.
Ngày hội Kiêng gió của đồng bào dân tộc Dao Thanh Phán (huyện Bình Liêu) năm 2023.
Nhắc đến huyện miền núi biên giới Bình Liêu, là nhắc đến bản sắc văn hóa vô cùng độc đáo, đặc sắc của cộng đồng các dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ nơi đây. Trong những năm qua, Bình Liêu đã dành nhiều nguồn lực, làm tốt công tác gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc. Từ đây, những lễ hội đình Lục Nà, ngày hội Kiêng Gió, hội Soóng Cọ truyền thống không bị mai một mà trái lại, được phục dựng, duy trì tổ chức hằng năm một cách bài bản, quy mô. Từ đó, không chỉ tạo ra những sản phẩm du lịch riêng có, độc đáo đem lại nguồn thu cho địa phương, mà còn thắt chặt tình đoàn kết dựa trên trên nền tảng các giá trị tốt đẹp trao truyền từ nhiều thế hệ trước.
Sự vào cuộc nghiêm túc, trách nhiệm của Bình Liêu trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống chính là minh chứng cho thấy, khi tài nguyên văn hóa được khai thác đúng hướng, hiệu quả sẽ không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã
Lễ hội truyền thống Bạch Đằng diễn ra trong không khí linh thiêng, thể hiện niềm tự hào của mỗi người dân về truyền thống văn hóa, lịch sử hào hùng của dân tộc.
Cùng với đó, Quảng Ninh đã dành nguồn lực thỏa đáng để xây dựng đồng bộ hệ thống thiết chế văn hóa từ cấp tỉnh tới cơ sở nhằm rút ngắn khoảng cách, nhu cầu thụ hưởng văn hóa của người dân giữa các vùng miền, địa phương trong tỉnh đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Đến nay, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao thôn, khu đạt trên 98%. Đặc biệt, nhiều thiết chế văn hóa trở thành điểm du lịch gắn với phát triển du lịch cộng đồng của địa phương như: Trung tâm Bảo tồn văn hóa dân tộc xã Bằng Cả (TP Hạ Long), Trung tâm Văn hóa thể thao dân tộc Tày (huyện Tiên Yên)...
Bằng nguồn lực thỏa đáng, sự đầu tư đúng đắn, hướng đi bài bản, tỉnh đã quan tâm đầu tư một số thiết chế văn hóa thể thao trọng điểm như: Cụm công trình Bảo tàng, Thư viện tỉnh; Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm; Nhà thi đấu đa năng 5.000 chỗ; Cung Văn hóa Thanh thiếu nhi... với kinh phí gần 3.000 tỷ đồng. Những công trình văn hóa này đã trở thành biểu tượng cho sự phát triển của tỉnh, là niềm tự hào của người dân Vùng mỏ khi là nơi thường xuyên diễn ra các sự kiện văn hóa, thể thao mang tầm cỡ quốc gia và quốc tế.
Học sinh tìm hiểu về lịch sử làng nghề làm mây tre đan tại Bảo tàng Quảng Ninh. Ảnh: Tạ Quân
Thành quả xứng đáng
Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 11-NQ/TU, đến nay tỉnh đã triển khai 11/11 mục tiêu, trong đó hoàn thành 10/11 mục tiêu. Cùng với đó, các nhiệm vụ như: Bảo tồn và phát triển văn hóa mang bản sắc của Quảng Ninh gắn với phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh; xây dựng con người Quảng Ninh phát triển toàn diện; tập trung huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của nhà nước và xã hội để xây dựng, phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đã được các cấp, ngành, địa phương tập trung chỉ đạo, thực hiện bài bản, chặt chẽ đạt kết quả tích cực, góp phần hoàn thành mục tiêu giữ gìn và phát huy bền vững bản sắc văn hóa.
UBND tỉnh đã và đang tích cực phối hợp với tỉnh Hải Dương và tỉnh Bắc Giang triển khai lập hồ sơ “Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc” trình UNESCO công nhận là Di sản thế giới. Ảnh: Phan Hằng
Các di sản thiên nhiên, di sản văn hóa tiếp tục được bảo tồn, phát huy giá trị. Đến nay, Quảng Ninh có 637 di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh, gồm 6 di tích xếp hạng cấp quốc gia đặc biệt, 57 di tích cấp quốc gia, 89 di tích cấp tỉnh, 483 di tích kiểm kê, phân loại, số di tích quốc gia đặc biệt được xếp hạng đứng thứ hai toàn quốc chỉ sau Thủ đô Hà Nội. Đặc biệt, UBND tỉnh đã và đang tích cực phối hợp với tỉnh Hải Dương và tỉnh Bắc Giang triển khai lập hồ sơ “Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc” trình UNESCO công nhận là Di sản thế giới đảm bảo theo tiến độ hoàn thiện hồ sơ trước tháng 9/2023 để trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đệ trình UNESCO. Quảng Ninh hiện có 362 di sản văn hóa phi vật thể, nổi bật có di sản Then của người Tày là một trong số 11 tỉnh có Then Tày, Nùng, Thái Việt Nam được UNESCO ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Sự trách nhiệm, tầm nhìn xa của các cấp, ngành trong hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân đã tạo sức lan tỏa trong mục tiêu xây dựng con người Quảng Ninh với các đặc trưng Năng động - Sáng tạo - Hào sảng - Lành mạnh - Văn minh - Thân thiện. Từ đây, đã trở thành nguồn lực quan trọng để xây dựng và phát triển Quảng Ninh với các đặc trưng Hành chính minh bạch - Kinh tế phát triển - Văn hóa đặc sắc - Xã hội văn minh - Nhân dân hạnh phúc. Qua đó, đóng góp quan trọng trong hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030 xây dựng, phát triển Quảng Ninh là tỉnh kiểu mẫu giàu đẹp, văn minh, hiện đại; là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện; trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, là cửa ngõ trung chuyển của khu vực Đông Nam Á, động lực phát triển của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước.