Trong dòng chảy du lịch văn hóa Quảng Ninh, nhà trưng bày văn hoá các dân tộc đang trở thành không gian đặc sắc, “cầu nối” giữa di sản và đời sống, mở ra hướng bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc sinh động, bền vững hơn.

Theo thống kê, hiện trên địa bàn tỉnh đã hình thành nhiều không gian văn hóa tiêu biểu. Cụ thể, tháng 8/2024, Nhà trưng bày không gian văn hoá người Dao Thanh Y ở thôn Khe Sú II (xã Thượng Yên Công, nay là phường Yên Tử) ra mắt với 5 mảng chính: Trang phục, lễ cấp sắc mô hình 1:1, kiến trúc nhà trình tường, góc bếp và sinh hoạt thường nhật. Chú thích song ngữ cùng sự hỗ trợ của Bảo tàng Quảng Ninh, giúp nơi đây nhanh chóng trở thành điểm dừng chân mới trên tuyến Yên Tử. 

 Không gian trưng bày văn hóa người Dao Thanh Y ở phường Yên Tử thu hút đông đảo du khách và người dân tham quan dịp khánh thành. 

Nếu Khe Sú II mang hơi thở đương đại thì Khu bảo tồn văn hóa Dao Thanh Y ở thôn Chín Gian (xã Quảng La) lại gợi nhắc truyền thống. Khởi dựng từ năm 2009 trên diện tích hơn 5ha, nơi đây có nhà sàn cộng đồng, nhà mẫu phục dựng, sân lễ hội, hiện được cải tạo để trở thành “bảo tàng sống” của người Dao.

Tại đặc khu Vân Đồn, Làng văn hoá - du lịch Sán Dìu đi vào hoạt động cuối 2024 với ngôi nhà truyền thống 5 gian, 2 tầng rộng 300m², trưng bày hiện vật kể câu chuyện di cư - định cư, đồng thời là nơi diễn xướng Soọng cô, ẩm thực và sinh hoạt cộng đồng của đồng bào Sán Dìu.

Ngoài ra, trên trục miền Đông còn nhiều không gian khác đáng chú ý. Trung tâm Văn hoá - Thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc (xã Tiên Yên) giới thiệu văn hóa các tộc người qua hiện vật, hình ảnh, tiểu cảnh, có cả chợ vùng cao được tái hiện sinh động. Nhà trưng bày truyền thống Tiên Yên tại tòa nhà 1910 tạo thêm điểm dừng chân ở nơi cửa ngõ miền Đông của tỉnh. Bên cạnh đó, Bảo tàng Quảng Ninh cũng dành tầng 3 cho văn hóa Dao, Tày, Sán Chỉ, Sán Dìu… kết hợp trình diễn nghệ nhân, biến trưng bày tĩnh thành trải nghiệm sống.

 Các không gian tái hiện văn hóa dân tộc Sán Dìu ở Làng văn hoá - du lịch Sán Dìu (đặc khu Vân Đồn) sinh động và hấp dẫn. 

Có thể thấy, hệ thống không gian trưng bày được đầu tư công phu trên toàn tỉnh đều tạo dấu ấn riêng. Ông Nguyễn Quyết Tiến, Giám đốc Bảo tàng Quảng Ninh, cho biết: Các trưng bày ở Bảo tàng cũng như những không gian khác hấp dẫn du khách nhờ cách kể chuyện văn hoá sinh động qua hiện vật, mô hình tái hiện và đặc biệt ở địa phương có sự tham gia trực tiếp của cộng đồng.

 Các không gian, nhà trưng bày văn hóa đã bước đầu có sự kết nối với các mô hình du lịch cộng đồng, các điểm đến quanh vùng. 

Các nhà trưng bày văn hoá dân tộc ở Quảng Ninh ngày càng hấp dẫn, vừa là điểm tham quan, vừa là “cầu nối” gắn di sản với du lịch. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức như hạ tầng xuống cấp, thuyết minh và kết nối chưa đồng bộ, trải nghiệm chưa đủ dấu ấn. Nếu không gắn với thực hành di sản và sự tham gia cộng đồng, nguy cơ chỉ dừng lại ở bảo tồn “tủ kính” là khó tránh. Ông Phạm Xuân Thành, Phó Chủ tịch UBND phường Yên Tử, chia sẻ: Chúng tôi rất cần thêm chính sách hỗ trợ, huy động nguồn lực, kết nối lữ hành, tuyến điểm để các nhà trưng bày thực sự trở thành “cửa ngõ” du lịch. Đó cũng là cách bảo tồn và phát huy văn hóa bền vững.