Không chỉ là một doanh nhân say mê nghề nghiệp, "đứng mũi chịu sào" đưa con thuyền vượt qua sóng gió giông bão, ông Phạm Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Cơ khí Hòn Gai, còn là người được thừa hưởng truyền thống gia đình. Nhân kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10, phóng viên Báo và Phát thanh, Truyền hình Quảng Ninh đã có cuộc trò chuyện với ông.
- Thưa ông, ông có thể cho biết đôi nét về danh xưng Cơ khí Hòn Gai?
+ Công ty Cơ khí Hòn Gai có tiền thân là Xưởng Máy chính, được thành lập từ năm 1889 thuộc Công ty Pháp Mỏ than Bắc Kỳ (gọi tắt là SFCT). Năm 1960, Nhà máy Cơ khí Hòn Gai được thành lập, chuyên sản xuất chế tạo, sửa chữa thiết bị bến cảng, vận chuyển, bốc xúc, nâng hạ phục vụ cho việc khai thác mỏ. Cùng với những cái tên như Cơ khí Ba Son (Sài Gòn), Cơ khí Xe lửa Gia Lâm (Hà Nội), Xưởng Máy chính được xem là một trong 3 địa chỉ quan trọng, đánh dấu bước đột phá vượt bậc của ngành cơ khí lúc bấy giờ.
Năm 2008, Nhà máy Cơ khí Hòn Gai đổi tên là Công ty CP Cơ khí Hòn Gai - TKV. Suốt 65 năm qua, nhà máy nay là Công ty đã không ngừng đổi mới, phát triển lớn mạnh để luôn khẳng định vị thế và danh tiếng của một đơn vị cơ khí được ra đời đầu tiên tại Việt Nam. Bao thế hệ công nhân, lớp lớp học sinh học nghề tại nhà máy được trưởng thành từ đây. Tất cả đều mang trong mình niềm đam mê nghề nghiệp và niềm kiêu hãnh về nghề cơ khí, về truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm” của người thợ mỏ.
- Vậy truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm” của người thợ mỏ ở đây được biểu hiện như thế nào trong quá khứ?
+ Từ tháng 3/1930, Xưởng Máy chính đã có chi bộ Đảng. Do yêu cầu công tác, phần do phải giữ bí mật cho tổ chức Đảng, Đặc khu ủy Hòn Gai rút đồng chí Nguyễn Công Hòa về Hòn Gai làm ở Nhà Sàng phụ trách cả Xưởng Máy chính.
Trong cao trào cách mạng 1936-1939, ngày 23/11/1936, công nhân Xưởng Máy chính đã vây lấy tên kỹ sư Pháp đưa ra yêu sách tăng tiền lương lên 25%, sửa lán trại bị dột nát, lập nhà thương, phát thuốc cho thợ, vợ con thợ chữa bệnh không mất tiền; không được cúp phạt lương, không được đánh đập, không được đuổi thợ; thợ được vào rừng lấy củi về đun. Như có hiệu lệnh thống nhất từ trước, các phân Xưởng Máy chính ngừng hoạt động, anh em thợ bỏ xưởng ra phố. Tin công nhân Xưởng Máy chính cơ khí Hòn Gai đình công lan truyền nhanh chóng tới Sở Than luyện, Nhà sàng, Đề-pô xe hỏa... Tất cả đều rời vị trí làm việc ùa ra đường nhập với công nhân Xưởng Máy chính cùng hô khẩu hiệu “Hoan nghênh bãi công, bãi công muôn năm!”. Cuộc bãi công khu vực Hòn Gai do công nhân Nhà máy chính cơ khí Hòn Gai khởi xướng đã lan rộng tới bến Cửa Ông, mỏ Cái Đá, Kế Bào, Đồng Đăng…
Trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, nhiều thế hệ cán bộ, người lao động đã vừa tham gia chiến đấu, vừa tích cực sản xuất, thậm chí có cả đổ máu, hi sinh trên chiến trường và ngay cả trên nền nhà máy. Khi đất nước thống nhất, những công nhân tham gia Binh đoàn Than năm xưa lại trở về tham gia công tác, góp phần giữ cho những ánh lửa hàn luôn sáng rực, cho những dây chuyền sản xuất luôn được vận hành.
- Còn hôm nay thì sao, thưa ông?
+ Trải qua bao thăng trầm của thời gian và lịch sử, lớp lớp thế hệ cán bộ, công nhân viên, người lao động đã không ngừng phát huy truyền thống đoàn kết, sáng tạo, hăng say lao động sản xuất, vượt qua mọi khó khăn, xây dựng Cơ khí Hòn Gai thành thương hiệu đáng tin cậy với nhiều đối tác, khách hàng, phát triển cùng tỉnh, cùng ngành cơ khí đất nước.
Cơ khí Hòn Gai đã xây dựng văn hóa lấy khách hàng làm trung tâm, lựa chọn đầu tư thiết bị, công nghệ tiên tiến, tạo dựng một môi trường văn hóa, môi trường làm việc thân thiện, đưa công ty lên tầm cao mới, xứng đáng với bề dày lịch sử và truyền thống.
- Chính tinh thần đồng tâm của người thợ mỏ đã giúp họ vượt qua khó khăn để sáng tạo. Ông có nghĩ như vậy không?
+ Đã thành truyền thống rồi, từ xưa đến nay, Cơ khí Hòn Gai luôn quyết tâm thực hiện cho bằng được những sản phẩm khó nhất. Trước đây thì có việc hàn lò hơi, hiện nay là sửa chữa những bộ giàn chống thuỷ lực, những thiết bị hiện đại, phức tạp nhất thì Cơ khí Hòn Gai cũng đã làm được. Nhiều sản phẩm trước đây, bạn hàng không tin rằng Việt Nam mình làm được. Và có làm được thì họ cũng nghi ngại về tính năng an toàn, đặc biệt là đối với các thiết bị dưới hầm lò. Điều này dẫn đến việc cứ phải nhập thiết bị nước ngoài với giá nhập khẩu rất cao. Nhưng bây giờ, chúng tôi đã sản xuất thành công để chứng tỏ rằng, nhiều cái khó nhất trong nước vẫn làm được, xua đi con mắt nghi ngại về năng lực của các doanh nghiệp cơ khí nước ta.
- Cơ khí Hòn Gai như vậy không chỉ là thương hiệu doanh nghiệp mà còn là dấu ấn một vùng đất?
+ Đúng thế. Suốt chiều dài cả thế kỷ nay, tên gọi “Cơ khí Hòn Gai” thân thương đã đi vào ký ức của bao thế hệ người dân đất mỏ. Bởi vậy, tại trụ sở của Công ty, chúng tôi đã cho trùng tu lại những căn nhà làm việc cũ, giữ lại những cây cổ thụ, vẽ trang trí những bức tranh tường về phong cảnh Hòn Gai xưa. Tất cả để gợi nhắc ký ức về một vùng đất. Và cơ khí Hòn Gai ra đời ở vùng đất này là chứng nhân của lịch sử quê hương Quảng Ninh.
- Bề dày truyền thống sẽ là điểm tựa để vượt qua khó khăn. Ông có cùng chung quan điểm đó không?
+ Khó khăn ngày càng nhiều song cũng đặt ra cơ hội lớn để đối diện với thách thức ngày càng hoàn thiện hơn, phát triển hơn, đảm bảo mục tiêu tăng trưởng bền vững. Chắc chắn sẽ còn rất nhiều việc phải làm trong chặng đường phát triển tiếp theo. Song có thể khẳng định, toàn thể cán bộ, công nhân viên, người lao động sẽ luôn quyết tâm giữ vững tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm” của người thợ mỏ, phát huy những thành quả đã đạt được, để thương hiệu “Cơ khí Hòn Gai” sẽ luôn tỏa sáng và mãi là niềm tự hào trong trái tim nhiều thế hệ người con vùng mỏ Quảng Ninh thân yêu.
- Để giữ vững thương hiệu Cơ khí Hòn Gai trên thị trường và hướng đến phát triển bền vững, theo ông cần phải làm gì trong thời gian tới?
+ Để ổn định, phát triển sản xuất, giữ vững đà tăng trưởng, Công ty tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, niềm tin của cán bộ, công nhân, người lao động vào sự phát triển bền vững. Chúng tôi tạo ra môi trường làm việc chuyên nghiệp, gắn trách nhiệm với quyền lợi, không ngừng cải thiện điều kiện làm việc, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, tạo môi trường làm việc tốt nhất cho người lao động. Người lao động được tham gia các hoạt động văn hoá văn nghệ, thể thao, được đi du lịch nghỉ dưỡng.
Chúng tôi cũng rất coi trọng xây dựng văn hoá doanh nghiệp. Nhiều lớp tập huấn về văn hoá doanh nghiệp được tổ chức có mời các chuyên gia về đứng lớp. Ở đây, có văn hoá ứng xử trong doanh nghiệp, văn hoá kinh doanh phải tạo ra những sản phẩm cơ khí chất lượng, giá cả cạnh tranh để được sự tin tưởng, ủng hộ của khách hàng; đảm bảo cung cấp các sản phẩm và dịch vụ chất lượng, đáp ứng tiến độ và yêu cầu của khách hàng theo tiêu chí “đảm bảo sự hài lòng của khách hàng”, tư vấn sâu hơn, kỹ hơn cho khách hàng. Văn hoá ứng xử giữa cán bộ, công nhân trong doanh nghiệp thì rõ rồi, đồng tâm nhất trí, đoàn kết như người trong một nhà.
- Thông thường hiểu dân cơ khí là phải chính xác mà trong khi đó sáng tạo đổi mới thường là phải mạo hiểm, thậm chí là phiêu lưu. Vậy câu chuyện này có gì mâu thuẫn hay không, thưa ông?
+ Tôi cho rằng, sáng tạo ở đây có hai góc độ. Sáng tạo của sản phẩm mới và sáng tạo của cái sản phẩm đang làm. Người thợ cơ khí thường làm theo ba rem có sẵn, làm theo quy chuẩn có phần cứng nhắc, nhưng họ rất sáng tạo trong quá trình làm việc, từ kinh nghiệm thực tiễn, họ cải tiến, hợp lý hoá sản xuất quá trình gia công sản phẩm để nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm. Còn để sáng tạo sản phẩm mới thì bộ phận làm công tác kỹ thuật trên cơ sở các sản phẩm đã làm, nghiên cứu, cải tiến để ra các sản phẩm mới có tính năng ưu việt hơn, hiệu quả hơn. Người thợ cơ khí chỉ cứng nhắc về quy trình, về tiêu chuẩn kỹ thuật thôi chứ phương pháp để tạo ra sản phẩm để đạt được quy chuẩn đó thì họ rất sáng tạo. Mà như anh biết, sáng tạo cũng là một tố chất không thể thiếu của văn nghệ sĩ đó thôi (cười).
- Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này!