Pháp luật về Thi hành án dân sự là một bộ phận trong hệ thống Pháp luật thống nhất của nước ta. Vì vậy, các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của cơ quan Nhà nước nói chung, cơ quan Tư pháp nói riêng cũng được áp dụng cùng với những nguyên tắc đặc thù của tổ chức và hoạt động Thi hành án dân sự. Theo đó quy định: chỉ Chấp hành viên cơ quan Thi hành án dân sự được bổ nhiệm theo quy định của Luật là người có thẩm quyền tổ chức việc thi hành án dân sự. Như vậy có thể nói Chấp hành viên là một nghề, đó là khẳng định tính chuyên trách của hoạt động thi hành án, mặt khác thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền, lợi ích của công dân. Chấp hành viên là người được Nhà nước giao trách nhiệm thi hành các Bản án, Quyết định của Toà án đã có hiệu lực Pháp luật; Quyết định của trọng tài thương mại; Quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh của Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh và được Pháp luật bảo vệ (Điều 20 Luật Thi hành án dân sự) khi thực hiện nhiệm vụ quyền hạn của mình Chấp hành viên phải tuân theo Pháp luật và chịu trách nhiệm trước Pháp luật về việc thi hành án được giao. Thực tế trong cơ chế kinh tế thị trường hiện nay thì việc coi Chấp hành viên là một nghề càng có ý nghĩa hết sức quan trọng, với việc chuyển giao công tác thi hành án từ Toà án sang cơ quan Chính phủ quản lý, cùng với việc sửa đổi bổ sung một bước cơ chế thi hành án, có thể nói chấp hành viên từ chỗ mang thuộc tính của hoạt động tư pháp một cách đậm nét đã trở thành hoạt động hành chính - tư pháp, tuy có liên quan nhưng độc lập với hoạt động xét xử. Vì vậy khi tình trạng “Hợp đồng” thuê chấp hành viên để thi hành án, “ăn chia” tâm lý coi hoạt động thi hành án, đặc biệt chấp hành viên là “dịch vụ” đang hàng ngày tác động tiêu cực đến cơ chế thi hành án và phẩm chất của chấp hành viên, thì hơn lúc nào hết việc đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ năng thi hành án và phẩm chất của chấp hành viên phải đặt nên hàng đầu.
         
             Nguyên tắc phải tuân thủ pháp luật, thi hành đúng đắn bản án, quyết định của Toà án. Vì vậy không hạn chế tính chủ động của chấp hành viên cơ quan thi hành án và ngược lại tạo điều kiện cho chấp hành viên cơ quan thi hành án có cơ sở, công cụ pháp lý để hoàn thành nhiệm vụ của mình, tránh được những sai sót, tuỳ tiện không đáng có. Tuy nhiên trong thực tế nghề chấp hành viên cũng thật lắm gian lao, công tác thi hành án là một giai đoạn tố tụng cuối cùng, là một khâu quan trọng làm phát huy kết quả công tác xét xử. Một bản án được tuyên dù nghiêm khắc đúng pháp luật nhưng không được thi hành triệt để thì không những không phát huy được tác dụng mà còn làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật. Là giai đoạn tố tụng cuối cùng động trạm đến đời sống kinh tế, vật chất của người phải thi hành án và quyền lợi của người được thi hành án cho nên đây là giai đoạn phức tạp nhất, bùng nổ nhiều mâu thuẫn nhất và sự cản trở, chống đối cũng cam go nhất. Vì vậy không ít những trường hợp người phải thi hành án (kể cả người nhà) lăng mạ, đánh gây thương tích chấp hành viên, thậm chí còn ngang nhiên thách thức pháp luật, đe doạ sẽ trả thù. Có vụ chấp hành viên phả đi hàng chục cây số đường rừng đến nhà đương sự, khi đến nơi đang lúc làm việc với đương sự, thì người nhà ở ngoài đã đâm bục lốp xe, đến nước này thì “Trở đi mắc núi, trở lại mắc sông” đành phải “của đi thay người” để xe lại.

              Có trường hợp người thi hành án coi chấp hành viên cơ quan thi hành án như “con nợ” của mình, hết đến cơ quan yêu cầu, tối về lại đến nhà “sinh sự” nếu không thu được tiền thì “Đừng có trách”, thậm chí có vụ không thi hành được vì đương sự không có tài sản lại hiểu lầm rằng chấp hành viên đã “ăn cơ chế”…

               Xuất phát từ nguyên tắc chủ động, phát huy trách nhiệm của chấp hành viên, cơ quan thi hành án và sự chỉ đạo, tổ chức của chính quyền địa phương, sự phối hợp của cơ quan tổ chức có liên quan. Cơ quan Thi hành án dân sự là cơ quan nhà nước, thể hiện quyền lực Nhà nước trong một hoạt động đặc thù, chỉ có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình trên cơ sở phát huy được sức mạnh tổng hợp, sự phối kết hợp chặt chẽ của bộ máy Nhà nước, sự tuyên truyền vận động, giáo dục thuyết phục của các cơ quan tổ chức, đoàn thể xã hội và của cả cộng đồng. Vì vậy công tác thi hành án đòi hỏi chấp hành viên không chỉ là người nắm vững pháp luật, thông thạo chuyên môn mà còn phải tổ chức, chỉ đạo giỏi, am hiểu vấn đề xã hội và là người “Hoà giải viên giỏi”. Nếu coi thi hành án là công việc thuần tuý chuyên môn của chấp hành viên cơ quan thi hành án thì sẽ dẫn đến việc “Đơn phương độc mã” công việc khó hoàn thành.
              
               Vì vậy phải đặt công tác Thi hành án dân sự trong tổng thể việc triển khai những nhiệm vụ chính trị tại địa phương, trực tiếp liên quan đến công tác giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội, cần sớm sửa đổi, ban hành các Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành án và các văn bản khác, đây cũng chính là điểm mấu chốt, trọng tâm của cải cách thủ tục hành chính trong công tác thi hành án, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân có yêu cầu về thi hành án, tránh phiền hà, sách nhiễu trong khi Nhà nước ta đang xây dựng một Nhà nước pháp quyền thì ngoài mong muốn được đáp ứng về quyền lợi vật chất, họ còn có niềm khát khao về sự công bằng xã hội kỷ cương phép nước. Những viên chức Nhà nước của dân, do dân và vì dân, phải giỏi về chuyên môn, tinh thông về nghiệp vụ, vô tư, khách quan, đúng pháp luật là phẩm chất không thể thiếu của người Chấp hành viên thi hành án./.