Các đồng chí Lãnh đạo huyện dâng hương tưởng nhớ ông tổ Bàn Vương.

Các lễ vật đều là những nông sản gắn liền với hoạt động sản xuất của với bà con trên địa bàn huyện Ba Chẽ như Ba kích tím, Trà hoa vàng, thóc, ngô, khoai, sắn… được bà con gieo trồng ở trên nương và các con giống gia súc, gia cầm được chăn nuôi, chăm sóc tại gia đình để thực hiện nghi lễ tưởng niệm Ông tổ Bàn Vương, thủy tổ của người Dao. Sau khi lễ vật được rước về Miếu Bàn Vương, các đại biểu và du khách thực hiện nghi lễ dâng hương tại Miếu. 

Lễ cúng Bàn Vương được các thầy Mo thực hiện một cách trang trọng và đầy đủ các bước. Đây là nghi lễ mang đậm tính nhân văn, hướng con người luôn nhớ đến nguồn cội và con người luôn được trấn an về mặt tâm linh; bởi bên cạnh mình đã có ông tổ Bàn Vương linh thiêng phù hộ, độ trì. Nghi lễ này còn là sợi dây liên kết cộng đồng trong mối quan hệ dòng họ, làng bản, cầu mong cho con cháu người Dao mạnh khỏe, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu.

Nghi lễ dâng hương được các thầy Mo thực hiện đặc biệt trang trọng.

Theo truyền thuyết, Bàn Vương là người có công lao to lớn giết được Cao Vương nên được vua Bình Vương trọng thưởng và gả công chúa cho. Vợ chồng Bàn Vương sinh được 12 người con gồm 6 người con trai và 6 người con gái đều được vua Bình Vương ban sắc thành 12 họ. Bàn Vương là người luôn giữ nếp sống giản dị, dạy người Dao cách trồng lúa, dệt vải… Sau khi Bàn Vương qua đời, bao đời nay người Dao vẫn tưởng nhớ tới ông và coi là Thủy Tổ của các dòng họ người Dao. Trong các ngày lễ, tết, cấp sắc, đồng bào người Dao đều thành kính cúng Bàn Vương.

Cộng đồng và các dòng họ người Dao trên địa bàn huyện chuẩn bị chu đáo các lễ vật để dâng lên ông tổ Bàn Vương.

Lễ hội Bàn Vương là nội dung đặc biệt quan trọng xuyên suốt trong thực hiện Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Dao tại thôn Sơn Hải, xã Nam Sơn, huyện Ba Chẽ gắn với phát triển du lịch cộng đồng”.

Đồng chí Phạm Văn Đăng - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Nam Sơn khẳng định mục đích của lễ hội lần này: Lễ hội Bàn vương năm nay được tổ chức trên tinh thần quy mô cấp xã do xã Nam Sơn và xã Đồn Đạc phối hợp tổ chức. Điểm mới, điểm nổi bật năm nay là nhận được sự đồng tình tham gia tích cực quần chúng nhân dân và cộng đồng, các dòng họ người Dao trên địa bàn huyện. Thông qua lễ hội nhằm tiếp tục bảo tồn, phát huy, giới thiệu, quảng bá những nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc Dao tới du khách thập phương; đồng thời tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc; động viên, khích lệ các nghệ nhân, đồng bào các dân tộc huyện Ba Chẽ tiếp tục nâng cao ý thức giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc để phát triển các loại hình du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, trải nghiệm thu hút khách du lịch đến với huyện Ba Chẽ.

Sau Lễ cúng Bàn Vương tại Miếu thờ, các đại biểu và du khách về dự hội cùng hòa mình vào không khí vui tươi, phấn khởi của các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể thao dân tộc; tham gia các trò chơi dân gian như: nhảy sạp, đẩy gậy, đi guốc mộc, đi cầu thăng bằng, bịt mắt đánh trống và trò chơi ném nhùi piếu, vật chày của người Dao… Đây là những trò chơi và những hoạt động gắn liền với sinh hoạt đời sống tinh thần của nhân dân nên được đông đảo bà con và du khách tham gia, tạo không khí sôi nổi cho lễ hội.

Chị Lý Thị Trang, xã Nam Sơn vui vẻ cho biết: Tôi là người dân tộc Dao sinh ra và lớn lên tại xã Nam Sơn. Hôm nay về với lễ hội Bàn Vương, chúng tôi rất phấn khởi vì Lễ hội Bàn Vương là hoạt động văn hóa lớn nhất của dân tộc Dao. Tham gia lễ hội chúng tôi đã tích cực tập luyện văn nghệ, nhất là tham gia chuẩn bị các mâm lễ để dâng lên ông tổ Bàn vương, cầu cho sức khỏe, mùa màng tươi tốt bội thu. Chúng tôi sẽ tiếp tục bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc mình. 

Nét văn hóa đặc sắc trong Lễ hội lần này là nội dung giao lưu, giới thiệu các món ẩm thực của các dân tộc huyện Ba Chẽ như: gà đồi dược liệu, ngan đen, cá suối, ốc khe, cà ra, rau rừng, măng rừng, trứng kiến… mang đậm bản sắc văn hóa các dân tộc của huyện miền núi và hoạt động trình diễn gói bánh bánh chưng gù, bánh coóc mò. Những nguyên liệu để gói bánh như lá dong, gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn được bà con nhân dân tự trồng và sản xuất ra, qua bàn tay khéo léo của các chị em người Dao đã trở thành những sản vật đặc trưng; đặc biệt là những chiếc bánh chưng gù, gợi nhớ hình ảnh người phụ nữ đeo chiếc gùi trên lưng, khi lên nương, làm rẫy, họ cúi xuống hái lúa, hái ngô, hái rau đã tạc nên hình dáng của chiếc bánh cũng chính là hình ảnh nói lên tinh thần chịu thương, chịu khó của người phụ nữ Dao. Bánh chưng của người Dao luôn có vị đậm đà, ngọt thơm của gạo nếp nương, của đỗ xanh và ngậy bùi của thịt lợn, như quyện sánh bởi sự giao hòa của đất, trời.

Trình diễn kỹ thuật thêu hoa văn trên trang phục của người Dao.

Một trong những hoạt động cũng được các đại biểu, nhân dân và du khách quan tâm, đó là hoạt động trình diễn đan lát các dụng cụ gắn liền với đời sống lao động sản xuất và sinh hoạt của người dân như: đan lồng, đan rọ, túi lá đựng cơm và giới thiệu, kỹ thuật thêu hoa văn trên trang phục của người Dao. Chỉ với đồ nghề, dụng cụ giản đơn là vải nền, chỉ thêu, kim thêu… các họa tiết thêu trên áo quần của người con gái Dao được thể hiện rất đơn giản, nhưng đặc biệt tinh tế. Đó là hoạ tiết về các loại cỏ cây, hoa lá, hình cày, bừa, cánh chim, ruộng bậc thang... Những họa tiết được lặp lại và có quy ước về sự sắp xếp, thể hiện nét văn hóa riêng biệt của người Dao. Bên trong những họa tiết hoa văn đó là cả kho tàng câu chuyện liên quan đến tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Dao, đồng thời, thể hiện nét sinh hoạt trong đời sống hằng ngày, ước vọng về một cuộc sống ấm no, phồn thịnh, hạnh phúc viên mãn. Đây là hoạt động thiết thực được tổ chức nhằm mục đích bảo tồn và gìn giữ nét đẹp văn hóa trong cộng đồng người Dao gắn với phát triển du lịch.

Ông Triệu Đức Phượng - Đại diện người Dao Quảng Ninh phấn khởi nói: Lễ hội Bàn vương năm nay được tổ chức ở quy mô cấp xã, nhưng vẫn đảm bảo tính trang trọng , các hoạt động được chuẩn bị rất kỹ càng thể hiện nét đặc sắc của người Dao chúng tôi. Mong rằng sang năm ở quy mô cấp huyện, Lễ hội Bàn vương sẽ được quảng bá rộng khắp để cộng đồng người Dao trong tỉnh, ngoài tỉnh, trong nước và ngoài nước sẽ biết đến và tìm về cuội nguồn; qua đó tiếp tục giữ gìn, phát huy hơn nữa bản sắc dân tộc Dao trên địa bàn huyện Ba Chẽ nói riêng và trên địa bàn cả nước nói chung.

Các đại biểu và nhân dân tham quan, trải nghiệm, mua sắm tại các gian hàng với nhiều sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc hữu của địa phương.

Du khách khi đến với lễ hội Bàn Vương năm nay, còn được tham quan, trải nghiệm, mua sắm tại các gian hàng với nhiều sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc hữu của địa phương như: Ba kích tím, Trà hoa vàng, Sâm cau; thuốc tắm người Dao… thưởng thức nhiều món ẩm thực đặc trưng của các địa phương. Đặc biệt là các món ăn truyền thống của đồng bào Dao; không chỉ là thức ăn đơn thuần mà mỗi món như là một vị thuốc có tác dụng riêng đối với sức khỏe con người. Đây là dịp giao lưu, liên kết, đẩy mạnh phát triển các sản phẩm OCOP của địa phương; đồng thời giới thiệu, quảng bá các món ăn bổ dưỡng, do bàn tay lao động của người dân miền núi Ba Chẽ mong muốn truyền tải tới đông đảo du khách thập phương.

Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao diễn ra phong phú, sôi nổi đầy màu sắc tại lễ hội. 

Ông Ban Văn Phượng xã Cẩm Hải, Thành phố Cẩm Phả vui vẻ cho biết: Tôi rất ấn tượng với bản sắc đa sắc màu của cộng đồng người Dao Ba Chẽ, nhất là chương trình nghệ thuật, nghi lễ nhảy lửa và nghi thức cúng Bàn vương. Các hoạt động này giúp tôi hiểu hơn về truyền thống lịch sử và văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Dao”.

 Lễ hội Bàn Vương lần thứ 3 năm 2023 trên địa bàn huyện được tổ chức trang trọng, thành công tốt đẹp

Lễ hội Bàn Vương lần thứ 3 năm 2023 là nội dung đặc biệt quan trọng, xuyên suốt trong việc thực hiện Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Dao" tại thôn Sơn Hải, xã Nam Sơn, huyện Ba Chẽ gắn với phát triển du lịch cộng đồng; đồng thời giới thiệu về mặt lịch sử, văn hóa, tâm linh và các sản phẩm đặc hữu của vùng đất Ba Chẽ với nguồn tài nguyên vô tận; quảng bá tiềm năng du lịch thông qua đặc trưng văn hóa và nét đẹp trong trang phục, nghi lễ, tín ngưỡng, sinh hoạt văn hóa của dân tộc Dao nói riêng; các dân tộc huyện Ba Chẽ nói chung; như lời mời gọi các nhà đầu tư và du khách trên mọi miền đất nước, hãy về với Ba Chẽ, về với núi rừng thắm sắc muôn hoa, với khát vọng vươn lên mạnh mẽ để phát triển không ngừng./.