Thành viên của HTX Mùng mười tháng mười (xã Vạn Yên, huyện Vân Đồn) chỉ diện tích trồng cam của gia đình.
Để tìm hiểu, phóng viên đã trực tiếp gặp gỡ, trao đổi với các thành viên HTX và người dân thôn 10/10. Bà Lê Thị Bảy, Giám đốc HTX Cam mùng mười tháng mười, đồng thời là Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn 10/10, cho biết: Toàn thôn 10/10 có 96 hộ với tổng số 250 nhân khẩu, gồm 6 dân tộc sinh sống. Ngoài một số đồng bào dân tộc đã ở lâu đời tại thôn thì giai đoạn trước năm 2000 các hộ dân ở các tỉnh Hải Dương, Thái Bình đến sinh sống tại thôn. Đồng thời nhận thêm diện tích đất của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh để trồng cây phát triển kinh tế.
Vì thôn 10/10 không có ruộng cấy nên đời sống của người dân phụ thuộc chủ yếu vào việc phát triển kinh tế từ rừng. Nhận thấy cây cam bản địa sẵn có, điều kiện sinh trưởng phát triển tốt nên người dân đã trồng, mở rộng trên diện tích giao khoán của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh. Trước năm 2010, toàn thôn có 50% là hộ nghèo, sau khi trồng và phát triển cây cam đến năm 2017 toàn thôn đã không còn hộ nghèo và hộ cận nghèo; đời sống của người dân thôn 10/10 không ngừng tăng lên.
Để xây dựng thương hiệu cam Vân Đồn, trồng theo tiêu chuẩn VietGAP nâng cao thu nhập cho người dân, năm 2016, HTX Cam mùng mười tháng mười được thành lập gồm 10 thành viên. HTX có 35ha cam trồng trên diện tích nhận khoán của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh. Sản lượng cam của HTX bình quân đạt 230 tấn quả cho doanh thu khoảng 7,3 tỷ đồng. Riêng thôn 10/10 sản lượng cam năm 2023 đạt khoảng 350 tấn quả.
Tuy nhiên, hiện nay Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh yêu cầu các thành viên và hộ dân có diện tích đất giao khoán trước đây do Công ty quản lý trồng xen cây gỗ lớn gồm: Giổi, sến, lim… vào diện tích trồng cam.
Đơn cử hộ gia đình bà Đinh Thị Chu ở thôn 10/10 có tổng diện tích 8ha giao nhận của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh từ năm 2000 để phát triển kinh tế. Đến năm 2019, Công ty đã thu hồi 2ha để trồng cây thông. Hiện nay gia đình bà Chu còn 6ha, trong đó có 2ha trồng cây cam còn lại trồng cây keo.
Anh Lưu Văn Ba thôn 10/10 xã Vạn Yên (huyện Vân Đồn) đã trồng 1.000 cây giổi trên diện tích 2ha cam của gia đình.
Đầu năm 2023, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh yêu cầu hộ bà Đinh Thị Chu trồng cây gỗ lớn xen canh trên diện tích cam hiện tại. Anh Lưu Văn Ba (con bà Chu) cho biết: Giai đoạn năm 2000 Công ty còn khuyến khích các hộ dân được giao đất trồng các loại cây, nhất là cam. Hiện nay lại yêu cầu chúng tôi trồng cây gỗ lớn trên diện tích cây cam đã trồng 20 năm nay. Chúng tôi buộc phải trồng 1.000 cây giổi trên diện tích với cây cam. Chúng tôi mong muốn Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh xem xét nếu trồng gỗ lớn xen cam như vậy sẽ ảnh hưởng cây cam và thu nhập của gia đình.
Bà Lê Thị Bảy, Giám đốc HTX Cam mùng mười tháng mười, cho biết: Hiện nay chúng tôi đề nghị các cấp, ngành của tỉnh và Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh tạo điều kiện cho HTX và người dân chuyển đổi mở rộng diện tích trồng cây có múi chủ yếu cây cam, nâng cao thu nhập, đảm bảo đời sống, phát triển du lịch địa bàn.
Bà Bùi Hồng Minh, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Vân Đồn Quảng Ninh, cho biết: Về mặt quản lý, Công ty cần phải thực hiện đầy đủ các thủ tục, xây dựng phương án sử dụng đất, chúng tôi đã có cuộc họp với các hộ dân của thôn 10/10 yêu cầu trồng lại cây keo; một số vùng đưa vào trồng cây gỗ lớn theo chương trình của tỉnh. Yêu cầu các hộ dân trồng xen vào diện tích cam đã thoái hóa cằn cỗi. Theo quy định đất lâm nghiệp thì phải trồng cây lâm nghiệp. Hiện chúng tôi đang phối hợp với cơ quan chức năng của huyện Vân Đồn làm thủ tục thu hồi đất và triển khai phương án giao đất cho người dân phù hợp thực tế phục vụ mục đích sử dụng, không làm ảnh hưởng đến phát triển kinh tế của người dân.