Hệ sinh thái chuyển đổi số, không gian mạng là thành tựu văn minh của nhân loại, nhưng đồng thời cũng có thể để lại những hậu quả xã hội nan giải đối với mục tiêu phát triển bền vững của các quốc gia, dân tộc. Tại Việt Nam, một trong những yêu cầu đặt ra là mỗi cán bộ, đảng viên phải là những người phải gương mẫu, thông thái và có trách nhiệm xã hội trong sử dụng không gian mạng. Trên cơ sở đó, để góp phần lan tỏa tính tích cực và hạn chế những tác động tiêu cực khôn lường của không gian mạng đối với sự phát triển bền vững của xã hội.

Yêu cầu sử dụng không gian mạng thông thái và có trách nhiệm xã hội của cán bộ, đảng viên

Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII thẳng thắn nhìn nhận: Hệ thống thông tin đại chúng còn nhiều hạn chế; một số cơ quan báo chí xa rời tôn chỉ, có biểu hiện thương mại hóa; quản lý mạng xã hội còn bất cập. Do đó, cần phải: Tăng cường quản lý, phát triển các loại hình thông tin, truyền thông trên internet. Đồng thời, kiên quyết loại bỏ các sản phẩm, thông tin độc hại, xuyên tạc, phản động, ảnh hưởng xấu đến ổn định chính trị-xã hội, thuần phong mỹ tục⁽¹⁾. Cũng như: không ngừng đổi mới tư duy lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý báo chí điện tử, mạng xã hội và các loại hình truyền thông khác trên Internet theo kịp sự phát triển của công nghệ Internet,…chủ động, kiên trì thúc đẩy phát triển đúng hướng đi đôi với quản lý chặt chẽ.

Để thực hiện thắng lợi mục tiêu như vừa nêu, một trong những giải pháp là cần phải nâng cao ý thức, năng lực và phát huy vai trò, trách nhiệm xã hội của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong quá trình tham gia không gian mạng. Bởi đội ngũ cán bộ, đảng viên chính là nhóm xã hội có trình độ học vấn khá cao, được thường xuyên tuyên truyền, giáo dục các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đồng thời, làm việc trong môi trường có tính kỷ luật cao và trách nhiệm xã hội… Do đó, yêu cầu đặt ra đối với cán bộ, đảng viên là phải trở thành lực lượng tiên phong, gương mẫu, sử dụng không gian mạng có trách nhiệm, hiệu quả nhất. Chính vị thế xã hội đặc biệt đã đặt ra yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn có ý thức trách nhiệm, thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước; các nội quy của cơ quan, quy tắc ứng xử của tổ chức và đơn vị… khi tham gia không gian mạng. Không những thế, mỗi cán bộ, đảng viên phải thường xuyên rèn luyện kỹ năng tiếp nhận, phân tích, đánh giá được độ tin cậy của thông tin trên không gian mạng. Trên cơ sở đó, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của cá nhân, tổ chức, quốc gia, dân tộc trên không gian mạng.

Một trong những yêu cầu đặt đối với mỗi cán bộ, đảng viên là phải trở thành “người thông thái” khi tiếp nhận thông tin trên không gian mạng xã hội. Với việc tự đặt ra và trả lời hàng loạt câu hỏi trước khi, tiếp nhận, bình luận, chia sẻ các thông tin như: thông tin này đến từ đâu, ai có thể là người đã tán phát thông tin, thông tin này có dụng ý gì, thông tin đó có thể gây hại cho ai, ai có thể được hưởng lợi từ thông tin này… Khi trả lời được một cách rõ ràng các câu hỏi này sẽ giúp mỗi cán bộ, đảng viên có khả năng tiếp nhận, xử lý thông tin phù hợp và thông thái trên không gian mạng.

Bên cạnh đó, mỗi cán bộ, đảng viên phải thể hiện được trách nhiệm xã hội khi tham gia không gian mạng. Đó là, phải xác định tính chính danh, độ uy tín, tin cậy của trang mạng, tài khoản mạng xã hội và nội dung được đăng tải trước khi thực hiện việc chia sẻ, phát ngôn, trích dẫn, bình luận… Tham gia không gian mạng có trách nhiệm chính là cách để thể hiện yếu tố văn hóa, văn minh và tinh thần thượng tôn pháp luật của một cá nhân khi tham gia các hoạt động trên không gian mạng. Tinh thần trách nhiệm của người đảng viên luôn yêu cầu cán bộ, đảng viên… thể hiện đúng vị trí, vai trò của mình, dù ở bất cứ môi trường hay bối cảnh xã hội nào. Khi đưa một status tiêu cực lên không gian mạng, thì người cán bộ, đảng viên không thể bao biện rằng mình đang đóng vai trò một quần chúng; trong khi không có quy định nào cho phép một cán bộ, đảng viên “tạm thời làm quần chúng” vì bất kỳ lý do gì, trừ khi họ bị một hình thức kỷ luật dẫn đến không còn là cán bộ, đảng viên nữa.

Mỗi cán bộ, đảng viên tham gia không gian mạng “thông thái” và có trách nhiệm xã hội chính là một tiêu chí quan trọng để đánh giá, khẳng định cán bộ, đảng viên… đã thực hiện tốt việc tu dưỡng, rèn luyện bản thân phù hợp với các tiêu chuẩn và quy định của tổ chức mà mình là thành viên. Đặc biệt, đối với các vấn đề mang tính lập trường, nền tảng tư tưởng, lý luận…, thì mỗi cán bộ, đảng viên phải tuân thủ các quy định, các nguyên tắc, yêu cầu về tính đảng. Trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Qua đó, mỗi cán bộ, đảng viên tự đấu tranh chống các biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và các biểu hiện tiêu cực khác.

Sử dụng không gian mạng “thông thái” và có trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên chính là góp phần thiết thực bảo vệ Đảng, Nhà nước và chế độ. Bởi hiện nay, các phần tử xấu đang tận dụng không gian mạng để chống phá Đảng và Nhà nước, gây chia rẽ giữa nhân dân với Đảng, hòng phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Do đó, nếu tất cả cán bộ, đảng viên sử dụng không gian mạng không tin theo, không phát tán, không tùy tiện chia sẻ và thực hiện việc đấu tranh, phản bác trong điều kiện của mình thì nhất định các thông tin xấu, độc không còn môi trường để tồn tại. Mặt khác, khi mỗi cán bộ, đảng viên chủ động lan tỏa các thông tin thật và sự kiện tích cực…sẽ góp phần định hướng tư tưởng, tình cảm, nhận thức và hành động của nhiều người khác. Đồng thời, “làm loãng” các thông tin, sự việc tiêu cực đi, qua đó, thúc đẩy không gian mạng trong lành tích cực hơn.

Sử dụng không gian mạng “thông thái” và có trách nhiệm còn là cơ sở để các cơ quan, tổ chức đảng giám sát, đánh giá về đạo đức, ứng xử, của cán bộ, đảng viên không chỉ thể hiện qua việc tham gia không gian mạng còn trong sinh hoạt, nhận thức, lối sống… của họ trong đời thực. Bởi một status dù ngắn, một bức ảnh dù nhỏ, một thông tin dù sơ sài… cũng ít nhiều bộc lộ tâm tư, tình cảm, tính cách, trạng thái tâm lý của con người đó. Ví dụ, một cán bộ, đảng viên đưa một status mang hàm ý “giễu cợt, hậm hực, nói bóng gió” về một vấn đề gì đó mà bản thân không hài lòng ở cơ quan, cá nhân đồng nghiệp thì ít nhiều nó phản ánh chính bản thân con người đó trong đời sống thật của họ; và có thể sẽ tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của cá nhân và tổ chức có liên quan, có thể bị các thế lực thù địch lợi dụng./.